ΣΥΝΟΨΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΠΡΑΞΗΣ
Ημερομηνία Έναρξης/Λήξης Πράξης: Οκτώβριος 2018 – Δεκέμβριος 2022
Α) Περιγραφή των βασικών δράσεων
Η Πράξη Step2Smart θα δημιουργήσει ακριβή εικόνα σε σχέση με την επίπτωση της κυκλοφορίας στο άμεσο περιβάλλον των διαδρόμων διέλευσης στη Λευκωσία, Χανιά και Κω, ενώ σήμερα υπάρχει έλλειψης πληροφοριών. Η Λευκωσία είναι η πρωτεύουσα της Κύπρου και αντιμετωπίζει σχεδόν σε όλη τη διάρκεια του έτους υψηλή κυκλοφοριακή συμφόρηση κατά τις ώρες αιχμής, με σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Τα Χανιά κατά τη θερινή περίοδο αντιμετωπίζουν συχνά προβλήματα κυκλοφοριακής συμφόρησης με επιπτώσεις στο περιβάλλον της πόλης, των δημοτών αλλά και των τουριστών. Η Κως κατά τη θερινή περίοδο έχει αυξημένη κίνηση στις οδούς λόγω υψηλής τουριστικής κίνησης και δε διαθέτει σήμερα μέσα για τη προώθηση των δημοσίων συγκοινωνιών, που είναι φιλικότερα προς το περιβάλλον, ως εναλλακτική της χρήσης Ι.Χ.
Κοινός στόχος για τις 3 πόλεις είναι η βελτίωση του μεταφορικού συστήματος στις πόλεις με βιώσιμο τρόπο που θα επιφέρει σημαντική μείωση των περιβαλλοντικών ρύπων, χρησιμοποιώντας Συστήματα Ευφυών Μεταφορών (ΣΕΜ) τα οποία θα μελετηθούν και θα υλοποιηθούν κατά τη διεξαγωγή της Πράξης. Οι καινοτόμες πιλοτικές δράσεις ΣΕΜ για βιώσιμη αστική κινητικότητα που προβλέπονται στη Πράξη, βασίζονται ή περιλαμβάνουν μικρής ως μεσαίας κλίμακας επεμβάσεις που συνεισφέρουν σε 3 άξονες: (1) Προώθηση των δημοσίων συγκοινωνιών με στόχο την στροφή σε φιλικές προς το περιβάλλον μεταφορές, (2) Διαχείριση και έλεγχο κυκλοφορίας λαμβάνοντας υπόψη και περιβαλλοντικά κριτήρια, και (3) Βιώσιμη κινητικότητα σε έξυπνες πόλεις. Σήμερα ο ΕπΕτ, μέσω και προηγούμενων Πράξεων του Προγράμματος Διασυνοριακής Συνεργασίας Ελλάδα – Κύπρος (ΔΙΑΥΛΟΣ), έχει αποκτήσει σημαντική εμπειρία και τεχνογνωσία στη μελέτη, σχεδιασμό και υλοποίηση ΣΕΜ στη Κύπρο. Επίσης, ο Δήμος Χανιών έχει σημαντική εμπειρία στην υλοποίηση και διαχείριση ΣΕΜ στο οδικό δίκτυο και στις Δημόσιες Συγκοινωνίες. Η Κως δεν έχει αναπτύξει δράσεις ΣΕΜ στο παρελθόν και μέσω της Πράξης της παρέχεται η δυνατότητα υλοποίησης ολοκληρωμένου συστήματος για τα λεωφορεία αξιοποιώντας τη δυνατότητα συνεργασίας και ανταλλαγής τεχνογνωσίας από τους άλλους 2 δικαιούχους της Πράξης. Σημειώνεται ότι ο ΕπΕτ ανέπτυξε αντίστοιχα συστήματα ΣΕΜ για Λεωφορεία που καλύπτουν όλη την Κύπρο. Επιπρόσθετα, τα αποτελέσματα της Πράξης θα χρησιμοποιηθούν ως κατευθύνσεις αξιολόγησης επιπτώσεων της κυκλοφορίας στη ρύπανση αστικών περιοχών κατά την μελλοντική εκπόνηση Σχεδίων Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) – ο Επιβλέπον Δικαιούχος υλοποίησε εντός 2017-2019 μελέτες ΣΒΑΚ για τις πόλεις Λεμεσού και Λάρνακας, ενώ υλοποιεί μεταξύ 2021-2023 αντίστοιχη μελέτη ΣΒΑΚ για την πόλη της Λευκωσίας. Τα ΣΒΑΚ χρηματοδοτούνται από τα Διαθρωτικά Ταμεία Ταμείο Συνοχής 2014-2017. Η τεχνογνωσία θα δοθεί και στους Δήμους Χανιών και Κω.
Η υλοποίηση των ΣΕΜ που προβλέπονται στη Πράξη θα συμβάλουν στην προώθηση των δημοσίων συγκοινωνιών και στη μείωση των ουρών οχημάτων στις οδούς και στους φωτεινούς σηματοδοτούμενους κόμβους, με άμεση επίπτωση στη μείωση των ρύπων. Επιπλέων, τα αποτελέσματα των δράσεων θα ποσοτικοποιηθούν με περιβαλλοντικούς όρους έτσι ώστε να μετρηθεί η ωφέλεια, ενώ παράλληλα θα παρέχονται πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο μέσω υφιστάμενων και νέων καναλιών επικοινωνίας για το επίπεδο ρύπανσης στις πόλεις, γεγονός που θα συμβάλει και στη βελτίωση της ευαισθητοποίησης των πολιτών. Η επιτυχής υλοποίηση των αποτελεσμάτων της Πράξης αποτελεί πρόκληση για τους δικαιούχους που μπορούν να θέσουν στο μέλλον τις βάσεις για την υλοποίηση περαιτέρω δράσεων τόσο στις πόλεις τους όσο και σε άλλες νησιώτικες περιοχές, και ιδιαίτερα στις πόλεις που εκπονούνται ΣΒΑΚ. Άμεσα ωφελούμενοι από την υλοποίηση της Πράξης είναι οι πολίτες/τουρίστες των 3 πόλεων καθώς και οι συμμετέχοντες δικαιούχοι που θα διαθέτουν εργαλεία για την διαχείριση του οδικού δικτύου και των δημόσιων μεταφορών και την παρακολούθηση του μεταφορικού συστήματος. Τέλος η υλοποίηση της Πράξης παρέχει τη δυνατότητα ανταλλαγής τεχνογνωσίας και εμπειριών μεταξύ των δικαιούχων έτσι ώστε να επιτευχθεί βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων και στα 2 Κράτη.
Β) Αποτελέσματα Πράξης
- Μείωση των ρύπων στους σηματοδοτούμενους κόμβους και στις οδικές αρτηρίες λόγω υλοποίησης προηγμένων συστημάτων για φωτεινής σηματοδότησης (ΦΣ)
- Μείωση των χρόνων μετακίνησης σε οδικές αρτηρίες λόγω μείωσης των καθυστερήσεων σε κόμβους ΦΣ και αποτελεσματικότερης διαχείρισης των αστικών οδικών μεταφορών
- Μείωση των εκπομπών ρύπων λόγω μείωσης των ρύπων και καθυστερήσεων μέσω αποτελεσματικότερης διαχείρισης των αστικών οδικών μεταφορών και της καλύτερης διαχείρισης Φωτεινών Σηματοδοτών
- Ενθάρρυνση επιβατών για φιλικότερα ως προς το περιβάλλον μέσα μεταφοράς, των λεωφορείων, μέσω εγκατάστασης συστήματος διαχείρισης στόλου λεωφορείων, πληροφόρησης κοινού επιβατών και παροχής προτεραιότητας σε ΦΣ κόμβους
- Καλύτερη διαχείριση του δικτύου μεταφορών των πόλεων μέσω ανάπτυξης διαχειριστικών εργαλείων παρακολούθησης και λήψης μέτρων για τις αστικές μεταφορές από τους αρμόδιους.
- Βελτίωση επιπέδου εξυπηρέτησης χρηστών μεταφοράς
- Ευαισθητοποίηση κοινού σε περιβαλλοντικά θέματα μέσω πράξεων δημοσιότητας και ανάπτυξης νέων καναλιών επικοινωνίας
- Δημιουργία διασυνοριακού πλαισίου Ελλάδας-Κύπρου για την υλοποίηση Σχεδίων Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας στις πόλεις
Τα αποτελέσματα της Πράξης θα συμβάλουν στην εκπλήρωση του στόχου του προγράμματος για βελτίωση του μέσου ετήσιου επιπέδου αέριων ρύπων σε αστικές περιοχές. Ειδικότερα, στην πόλη της Λευκωσίας, πληθυσμού 230,000 κατοίκων, για την περιοχή υλοποίησης των πιλοτικών δράσεων εκτιμάται να είναι της τάξης του 5% που θα επιτευχθεί με την μείωση καθυστέρησης σε ΦΣ κόμβους. Η υλοποίηση των προβλεπόμενων ΣΕΜ (ΦΣ & Λεωφορείων), και επέκταση τους για να καλύψουν ολόκληρη την πόλη, αναμένεται ότι θα επιφέρουν μείωση ρύπων της τάξης 10%-15% (που θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική για την εναρμόνιση των πόλεων με την οδηγία EC/2008/SB – Air Quality Directive).
Γ) Καινοτομίες
Οι καινοτομίες αφορούν στην επέκταση της υποδομής ψηφιακών μεταφορών και της ολοκληρωμένης υποδομής κάλυψης, στον αυτοματισμό και στη πλήρης διαλειτουργικότητα οχημάτων και υποδομών καθώς και στη συμμετοχική στην ανάπτυξη ψηφιακών υποβάθρων και τεχνολογιών.
- Πλατφόρμα στρατηγικής διαχείρισης κυκλοφορίας και Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων από την κυκλοφορία.
Περιλαμβάνει την ανάπτυξη μίας πλατφόρμας στρατηγικής διαχείρισης της κυκλοφορίας και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που θα διασυνδεθεί με τα υφιστάμενα λογισμικά κυκλοφοριακής διαχείρισης που διαθέτει το Τμήμα Δημοσίων Έργων (ΤΔΕ) της Κύπρου στο Κέντρο Ελέγχου. Η συγκεκριμένη πλατφόρμα θα λαμβάνει υπόψη τρέχοντα κυκλοφοριακά και περιβαλλοντικά δεδομένα που εξάγονται από εξοπλισμό παρά την οδό αλλά και από επεξεργασμένα δεδομένα από άλλα λογισμικά, και θα παρέχει τη δυνατότητα υιοθέτησης στρατηγικών διαχείρισης της κυκλοφορίας στην περιοχή υλοποίηση/ επιρροής του πιλοτικού έργου.
- Προμήθεια κυκλοφοριακών ανιχνευτών. Μετά την πράξη ΔΙΑΥΛΟΣ έχουν διαπιστωθεί ανάγκες για την εγκατάσταση νέων ανιχνευτών κυκλοφορίας.
Στο οδικό δίκτυο της Λευκωσίας που θα συμβάλουν στην καλύτερη παρακολούθηση των τρέχοντων κυκλοφοριακών συνθηκών στην πόλη. Οι μόνιμοι ανιχνευτές κυκλοφορίας καταγράφουν σε διαρκή βάση (365 ημέρες το έτος) τους κυκλοφοριακούς φόρτους, τη ταχύτητα μετακίνησης και τη σύνθεση οχημάτων και αποστέλλουν τα δεδομένα ανά 5 λεπτά στο Κέντρο Ελέγχου του ΤΔΕ.
- Προμήθεια Πινακίδων VMS κυκλοφοριακές συνθήκες και εκπομπή ρύπων.
Περιλαμβάνεται η προμήθεια και εγκατάσταση πινακίδων Mεταβλητής Ενημέρωσης (Variable Message Signs) που θα εγκατασταθεί παρά την οδό με στόχο της πληροφόρηση των διερχόμενων οδηγών για τις τρέχουσες κυκλοφοριακές συνθήκες και τις εκπομπές ρύπων. Οι πινακίδες εκτός της ενημέρωσης των οδηγών για τις τρέχουσες συνθήκες θα μπορούν να παρέχουν πληροφόρηση για τρέχοντα οδικά συμβάντα στο οδικό δίκτυο της Λευκωσίας και στο Υπεραστικό Δίκτυο που Οδηγεί στη Λευκωσία. Επίσης, θα μπορούν να αποτελέσουν εργαλείο εφαρμογής στρατηγικών διαχείρισης κυκλοφορίας και περιβαλλοντικών δεδομένων.
- Διασύνδεση με www.traffic4cyprus.org.cy (πράξη ΔΙΑΥΛΟΣ) και Αναβάθμιση – Ανάπτυξη.
Ο διαδικτυακός τόπος www.traffic4cyprus.org.cy αναπτύχθηκε από το ΤΔΕ στα πλαίσια της πράξης ΔΙΑΥΛΟΣ (Διασυνοριακό Πρόγραμμα Ελλάδα – Κύπρος) και αποτελεί χώρο όπου οι χρήστες των μεταφορικών συστημάτων μπορούν να ενημερώνονται σε πραγματικό χρόνο για κυκλοφοριακές συνθήκες, θέσεις στάθμευσης εκτός οδού και για οδικά συμβάντα Παγκύπρια. Επίσης, παρέχονται δυνατότητες δρομολόγησης λαμβάνοντας υπόψη τις τρέχουσες κυκλοφοριακές συνθήκες και συμβάντα. Στα πλαίσια του παρόντος πιλότου, αναμένεται να πραγματοποιηθεί διασύνδεση του www.traffic4cyprus.org,cy με τα εξής συστήματα:
o Τα εξαγόμενα περιβαλλοντικά δεδομένα και δείκτες από την εφαρμογή που αναπτύσσει το Υπουργείο Εργασίας της Κύπρου (Ετ2).
o Τα εξαγόμενα κυκλοφοριακά δεδομένα που προκύπτουν από τα υφιστάμενα λογισμικά εργαλεία του Κέντρου Ελέγχου του ΤΔΕ αλλά και την πλατφόρμα στρατηγικής διαχείρισης κυκλοφορίας και περιβαλλοντικών επιπτώσεων στην Κυκλοφορία.
o Εφαρμογές Έξυπνων Κινητών (Smartphone Applications) για προώθηση της πληροφορίας στους χρήστες.
Δ) Δυνατότητα χρήσης από άλλους Δικαιούχους
Μέσα από την δημιουργία του Εθνικού Σημείου Πρόσβασης οι δικαιούχοι θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε πληθώρα δεδομένων όπως:
- Δεδομένα κυκλοφορίας
- όγκος κυκλοφορίας
- ταξινόμηση οχήματος
- σημειακή ταχύτητα
- ανοδική πορεία
- ζύγιση εν κινήσει
- χρόνος ταξιδιού
- μέση ταχύτητα
- Βρόχοι στάθμευσης, καταμέτρηση οχημάτων που εισέρχονται και εξέρχονται από χώρους στάθμευσης εκτός οδού.
- Δεδομένα GIS (Γεωγραφικές πληροφορίες).
